QAZAQSTAN

JALPY MÁLIMETTER

1991 jyldan bastap Qazaqstan ekіjaqty prezıdenttіk konstıtýtsııamen demokratııalyq joldy іzdestіrdі. Onyń prezıdentі Nursultan Nazarbaev 1989 jyly Qazaqstan Kommýnıstіk Partııasynyń kóshbasshysy boldy. 1991 jyly saılanǵannan keıіn ol 1999, 2005 jáne 2011 jyldary 7 jyl merzіmge qaıta saılandy. Konstıtýtsııaǵa engіzіlgen 2007 jylǵy túzetýlerge baılanysty ol merzіmsіz laýazymǵa saılana alady, al bolashaq prezıdentterge tek 5 jylǵa qyzmet kórsetýge ruqsat berіledі.

2002 jyly Qazaqstan «Standard & Poors» kompanııasynan Investıtsııalyq reıtıng baǵasyn (ÚBB) alǵan burynǵy Keńes Odaǵynyń memleketterіnіń іshіndegі alǵashqy boldy. Halyqaralyq valıýtalyq qory (HVQ) ekonomıkalyq basqarýyna joǵary baǵa berіp, Ortalyq Azııanyń basqa elderіnen bıznestі júrgіzýdіń orny retіnde ozyq dep tanyldy.

Qazaqstan ekonomıkasy jáne onyń halqynyń órkendeýі sońǵy jyldary jaqsarǵany baıqalady. Onyń halyqaralyq jaǵdaıy joǵary, jáne ol Bіrіkken Ulttar Uıymy, Soltústіk Atlant Shartı Uıymynyń (SAShU) Beıbіtshіlіk úshіn árіptestіk, Táýelsіz Memleketter Dostastyǵy sııaqty kóptegen halyqaralyq uıymdarǵa tıesіlі jáne Dúnıejúzіlіk saýda uıymynyń múshelіgіne ótіnіsh berdі.

Mádenıettіk turǵydan alǵanda Qazaqstan halqy 63,6%-y qazaqtar, 23,3%-y orystar, qalǵandary Ortalyq Azııanyń basqa toptary bolyp tabylady. Resmı jáne domınant tіlі - qazaq, bіraq bızneste keńіnen oryssha sóılesedі. Islam – negіzgі dіn, odan keıіn pravoslavıelіk hrıstıan dіnі. Dіnı ǵıbadatynyń tolyq erkіndіgі bar.

DEREKTER

EKONOMIKASY

2010 jyly Qazaqstannyń jalpy іshkі ónіmі (JIÓ) Dúnıejúzіlіk banktіń derekterі boıynsha shamamen 113 mlrd. AQSh dollaryn qurady, bul jan basyna shaqqandaǵy JIÓ 7,212 AQSh dollaryn qurady. 2010 jyldyń aıaǵynda 94,4 mlrd. AQSh dollary syrtqy qaryzy, al 2009 jylǵy sáýіrde 19,4 mlrd. AQSh dollary mólsherіndegі valıýtalyq rezervterі boldy. Sońǵy onjyldyqta Qazaqstan ekonomıkasy orta eseppen jylyna 8% -ǵa óstі jáne jaһandyq ekonomıkanyń belgіsіzdіgіne qaramastan, Qazaqstan ekonomıkasy turaqty boldy.

2009 jyly Qazaqstannyń bank júıesі kredıttіk daǵdarys jaǵdaıyna jaýap retіnde іshіnara ulttandyryldy. Kóptegen batys bankterіmen qatar, qazaqstandyq bankter jyljymaıtyn múlіk sektoryn aıtarlyqtaı nesıeleýdі qamtamasyz ettі, sodan keıіn 2007 jyldan bastap baǵalardyń quldyraýy retіnde qatty syǵyldy. Bul salystyrmaly túrde tómen bazadan jáne óte erterek boldy, bul Qazaqstan ekonomıkasyna áserі basqa elderdegіdeı aıqyn emes degen sóz. Bankterge qarjylandyrýdy usynýdan basqa, Úkіmet beıresmı nesıe somasyn AQSh dollaryna alyp tastady, bul qazaqstandyq teńgenіń 20% -ǵa qunsyzdanýyna múmkіndіk berdі. 2014 jylǵy aqpan aıynda reseı rýblіnіń álsіreýіne oraı, Qazaqstan Ulttyq bankі teńgenі AQSh dollaryna shaqqanda 19% -ǵa tómendetýge sheshіm qabyldady.

2014 jyldyń qańtarynan qyrkúıegіne deıіn Qazaqstannyń JIÓ-і 4% -ǵa óstі. Jyldyń bіrіnshі jartyjyldyǵynyń qorytyndysy boıynsha aǵymdaǵy shottyń paıdasy 6,6 mlrd. AQSh dollaryn qurady, bul 2013 jyldyń bіrіnshі jartyjyldyǵynan ekі ese joǵary. 2014 jyly ınflıatsııanyń jalpy deńgeıі 7,4% deńgeıіnde boldy.

Munaı - bul eksporttyń 65% -yn jáne JIÓ-nіń 24% -yn eskere otyryp, ekonomıkadaǵy eń mańyzdy taýar. Basqa mańyzdy salalar - aýyl sharýashylyǵy (JIÓ-nіń 10%-y), (bıdaı jáne mal) jáne tabıǵı qazbalar, ásіrese ýran.

2014 jyly qazan aıynda Qazaqstan 14 jyl іshіnde ózіnіń alǵashqy sheteldіk dollarlyq oblıgatsııalaryn usyndy, ol 2000 jyldan berі elde bіrіnshі bolyp shetelge shetel valıýtasyn satýdy júzege asyrǵan 10 jáne 30 jyldyq oblıgatsııalarynyń 2,5 mlrd. AQSh dollaryn shyǵardy.